Miasto MARTIN jest w świadomości Słowaków znane już od połowy XIX wieku, przede wszystkim jako główne centrum życia narodowego i kulturalnego Słowacji.

Miasto MARTIN (58 288 mieszkańców) rozpościera się w północnej części Kotliny Turcziańskiej. W chwili obecnej jest ośrodkiem administracyjnym, gospodarczym i kulturalnym regionu Turiec, a mają w nim siedzibę liczne ogólnokrajowe słowackie instytucje kulturalne (np. Słowacka Bibioteka Narodowa  albo Macierz Słowacka).

HISTORIA

Pierwsza pisemna wzmianka o Martinie pochodzi z 1284 roku. Martin był wtedy feudalnym miasteczkiem, należącym do dóbr ziemskich Zamku Sklabinia i rodu Revayów. Od XVIII wieku był siedzibą żupy turcziańskiej. Rozwój miasta Martin nastąpił po rewolucyjnym 1848 roku, stając się centrum budzącego się słowackiego ruchu narodowego, kulturalnego i politycznego. Proces ten został przypieczętowany w 1861 roku, kiedy to właśnie tutaj opracowano i proklamowano pierwszy całościowy program emancypowanej polityki słowackiej – „Memorandum Narodu Słowackiego“.

Najważniejszym rezultatem ogłoszenia Memorandum Narodu Słowackiego było powstanie Macierzy Słowackiej (Matica slovenská). W życiu kulturalnym Słowaków odegrały także ważną rolę inne instytucje o ogólnonarodowym znaczeniu, które powstały w Martinie.

W październiku 1918 roku Słowacka Rada Narodowa przyjęła w budynku Banku Tatra (obecnie mieści się w nim Słowacka Kasa Oszczędności) dokument znany jako „Deklaracja martińska“ , który wyrażał wolę narodu słowackiego wstąpienia wraz z narodem czeskim do wspólnego organizmu państwowego, powstającego na gruzach monarchii austro-węgierskiej.

ZABYTKI

Historyczne centrum Martina, które tworzy piesza strefa z przyległymi ulicami, nie jest duże. Rozpościera się ono od Kościoła św. Marcina po Plac Memorandum z kościołem ewangelickim. Dominantą placu „Námestie SNP" jest budynek dawnego Domu Żupy z 1740 roku. Po gruntownej rekonstrukcji w budynku w 1983 roku umieszczono Galerię Turcziańską, która prezentuje stałą ekspozycję „Sztuka regionu Turec od gotyku po wiek XX“.

W pobliżu Domu Narodowego stoi pierwszy budynek Słowackiego Muzeum Narodowego z 1908 roku, w którym w chwili obecnej znajduje się Muzeum Turcziańskie im. Andreja Kmeťa pełniąc funkcję regionalnego muzeum krajoznawczego regionu Turec. Drugi budynek Słowackiego Muzeum Narodowego stoi na Małej Górze (Malá hora). Pochodzi on z 1932 roku a z jego pomieszczeń korzysta obecnie Muzeum Etnograficzne.

W Martinie urodziło się wiele słowackich osobistości, tworzyli tu liczni pisarze, poeci, dramatopisarze i pracownicy oświaty. Większość z nich została pochowana na Cmentarzu Narodowym, który jest narodowym zabytkiem kultury.

PROPOZYCJA  WYCIECZEK  TURYSTYCZNYCH

Miłośnicy architektury ludowej z pewnością nie pominą okazji, aby zwiedzić Muzeum Wsi Słowackiej, które znajduje się na południowym obrzeżu miasta, w dzielnicy „Jahodnícke háje”. Ulubionym miejscem odpoczynku jest Chata na Martińskich holiach, skąd można organizować wycieczki turystyczne w różnych kierunkach.

Źródło: Vydavateľstvo Dajama