Metropolią północno-wschodniej Słowacji, która łączy w sposób wyjątkowy kulturalny konglomerat Słowaków, Polaków, Ukraińców i Łemków (Rusinów), jest PRESZÓW (PREŠOV), miasto z bogatą przeszłością i dynamiczną teraźniejszością.
HISTORIA
W czasach rzymskich istniały na tym obszarze osady rolnicze,
z zabudowaniami mieszkalnymi i gospodarczymi, których cechy
charakterystyczne pozwalają mówić o tzw. preszowskim typie zabudowań.
Dzięki kolonistom sprowadzonym z niemieckiej Saksonii, większość osad
zintegrowała się w XIII wieku i przybrała formę przyszłego
średniowiecznego miasta.
V 1342 roku, po uwolnieniu się spod jurysdykcji żupana szaryskiego, Preszów wzmocnił swoją pozycję samorządową. Po uzyskaniu kolejnych przywilejów królewskich, pochodzących z 1370 roku, stał się wolnym miastem królewskim a w 1480 roku członkiem tzw. „Pentapolitany“, związku pięciu miast wschodnio-słowackich. W XVI i XVII wieku w mieście zadomowiły się idee reformacji i Preszów stał się ważnym bastionem kościołów reformacyjnych w ówczesnych Węgrzech.
Krótko po pierwszej wojnie światowej w Preszowie miała miejsce próba utworzenia państwa komunistycznego, inspirowanego rewolucją bolszewicką w Rosji. Z okien preszowskiego ratusza 16 czerwca 1919 roku proklamowano Słowacką Republikę Rad, która jednak trwała bardzo krótko. Podczas drugiej wojny światowej pozycja Preszowa wzrosła po części z tego tytułu, że miasto przejęło wiele kompetencji i instytucji przeniesionych z Koszyc, anektowanych przez Węgry rządzone przez Hortyego. W okresie powojennym nastąpił rozwój przemysłowy miasta i wyraźnie wzrosła liczba jego mieszkańców. Dziś Preszów jako metropolia Szarysza, liczący 92 100 mieszkańców, jest trzecim pod względem wielkości miastem na Słowacji.
ZABYTKI
Zabytki znajdujące się w historycznym centrum miasta wchodzą w skład miejskiego rezerwatu zabytkowego.
Zabytki Preszowa koncentrują się w historycznym centrum miast, rozpościerającym się wokół ulicy Głównej, rozszerzającej się w kształcie wrzecionowatego rynku. Centralną dominantą jest monumentalny rzymskokatolicki farny św. Mikołaja z połowy XIV wieku z wysoką wieżą, której ponownie nadano styl gotycki.
Szeregową zabudowę ulicy Głównej spustoszył pożar, który w 1887 roku zniszczył wielką część miasta. Pierwotnie późnogotyckie, renesansowe i barokowe kamienice mieszczańskie, po odbudowie otrzymały fasady w nowym stylu. Pięknym przykładem jest czteroskrzydłowy Pałac Klobuszickiego w południowej części wschodniego szeregu.
Najcenniejszym zabytkiem wschodniego szeregu jest Pałac Rakoczego, będący w chwili obecnej siedzibą muzeum. Naprzeciwko fontanny Neptuna w parku w rynku znajduje się budynek ratusza - obecnie Muzeum Win.
Najcenniejszym obiektem południowej części rynku jest katedra greckokatolicka pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela z XVIII wieku, tworząca kompleks wraz z pałacem biskupim tegoż kościoła i greckokatolickim wydziałem teologicznym.
Źródło: Vydavateľstvo Dajama
