W mieście Spišská Belá we wschodniej Słowacji, w dzielnicy pod nazwą Strážky stoi pałac, który jest klejnotem architektury renesansowej na Słowacji.
Pałac został zbudowany na fundamentach gotyckiego grodu, który ponoć powstał na ruinach klasztora templarskiego i jest jednym z najstarszych grodów na Słowacji. Późniejsi właściciele Horváth-Stansithowscy, pochodzący z doniosłej chorwackiej rodziny szlacheckiej, stopniowo przebudowali gród na pałac renesansowy. W 1588 roku Gregor Horváth-Stansith w rodzinnej siedzibie założył szkołę humanistyczną, a w latach 1618 - 1628 kontynuował przebudowę pałacu, który w tych czasach uzyskał swój dzisiejszy kształt. Do pierwotnie trzyflankowej budowy po pożarze w 1708 roku dołączono czwartą flankę, dzięki czemu powstał typowy, kwadratowy rzut poziomy z wewnętrznym dziedzińcem.
W 1862 roku w pałacu Strážky zamieszkał baron Eduard Mednyánszky. Z siedziby Beckov przywiózł na Spisz swego dziesięcioletniego syna Ladislava, który stał się później malarzem europejskiego formatu. Podczas kilku pobytów w siedzibie rodzinnej na zboczach Tatr ten doniosły artysta namalował dużo przepięknych krajobrazów z oryginalnymi komponentami.
Czar pałacu podkreśla park angielski z XIX wieku. Oprócz cennej biblioteki historycznej w pałacu znajdują się obrazy Ladislava Mednyánszkiego oraz cenny Ctiborów kamienny herb z grodu Beckov.
Pałac po odrestaurowaniu służy Słowackiej Galerii Narodowej (Slovenská národná galéria), która prezentuje w nim kilka ekspozycji – meble zabytkowe i dodatki interieru, Ladislav Mednyánszky a Strásžky (malarz, który tutaj często przebywał i tworzył), bibliotekę historyczną i kolekcję rzemiosł artystycznych.
Pałac, wraz z gotyckim fortyfikowanym kościołem św.Anny i renesansową dzwonnicą w historycznym centrum miasteczka stanowi Zabytek Kultury Narodowej.
Słowacka Galeria Narodowa administruje tym obiektem od 1972 roku, kiedy otrzymała go przez przeniesienie od byłej właścicielki, baronowej Margity Czóbelovej. W pałacu przeprowadzono przebudowy i rewitalizację parku angielskiego z XIX wieku, gdzie aktualnie znajduje się ekspozycja rzeźb. W pomieszczeniach pałacu umieszczone są ekspozycje stałe, odbywają się programy muzyczno-teatralne i oświatowe. Ekspozycje stałe przybliżają zwłaszcza dzieło Ladislava Mednyánskiego, twórczość portretową na Spiszu, zbiory biblioteki historycznej i mobiliarz zamku.
Źródło: Dajama
