Muzeum powstało w roku 1889 jako muzeum miejskie. Mieści się na placu Námestie SNP w Bańskiej Bystrzycy i obecnie udostępnia ono 3 ekspozycje stałe. Ekspozycję o tematyce społeczno-naukowej umieszczono w Domu Thurzów na placu Námestie SNP 4, ekspozycję poświęconą dziejom Bańskiej Bystrzycy umieszczono w Domu Macieja (Matejov dom) na ul. Námestie Štefana Moyzesa 20 a natomiast wystawę przyrodniczą można obejrzeć w pałacu Tihányi przy ul. Radvanskiej 27.
Obecnie Muzeum Środkowej Słowacji jest instytucją specjalizującą się w dokumentowaniu rozwoju społecznego i przyrody w Województwie Bańskobystrzyckim.
Nieodłącznym elementem aktywności Muzeum jest działalność wystawiennicza i wychowawczo-edukacyjna (organizowanie wystaw, warsztatów twórczych, pokazów kostiumowych, koncertów, prelekcji i seminariów) adresowana zarówno do fachowców jak i do szerokiego kręgu odbiorców, ze szczególnym uwzględnieniem młodzieży szkolnej.
Ekspozycja w Domu Thurzów (Thurzov dom):
Ekspozycja ta oferuje kilka, pod względem tematycznym urządzonych sal wystawienniczych, które poświęcone są różnorodnym rozdziałom z historii oraz z dziejów kultury regionu Bańskobystrzyckiego. Część z nich prezentuje eksponaty archeologiczne i sztukę z okresu baroku. Odrębne miejsce poświęcono tematyce górniczej, ówczesnym meblom mieszczańskim oraz materiałom etnograficznym. Ekspozycja przedstawia Bańską Bystrzycę jako "miedziane" centrum Europy tamtego okresu. W skład ekspozycji wchodzi tzw. Zielona Sala z wartościowymi malowidłami naściennymi z końca XV wieku. Ponadto w Domu Thurzów odbywają się przez cały rok rozmaite imprezy towarzyszące. Szczegółowe informacje o tych imprezach umieszczane są na bieżąco na stronie internetowej Muzeum Środkowej Słowacji.
Ekspozycja w Domu Macieja (Matejov dom):
Ekspozycję tą otwarto uroczyście w 2009 roku po zakończeniu kompletnego remontu całego gmachu Domu Macieja. Jest ona poświęcona historii miasta Bańska Bystrzyca a zgromadzono w tym miejscu zbiór najbardziej wartościowych kolekcji sztuki i przedmiotów zabytkowych, artefakty archeologiczne z repliką na pół zakopanego w ziemię domu słowiańskiego (ziemianki) oraz kolekcję średniowiecznych kafli a także zbrojownię z kolekcją tzw. broni białej. Znajdują się w tym miejscu również pomieszczenia wystawiennicze poświęcone zarówno życiu i działalności zasłużonych dla Bańskiej Bystrzycy burmistrzów i innych osobistości jak i prezentujące bogactwo rzemiosła bańskobystrzyckiego w postaci ponad 700 wystawionych eksponatów. Ekspozycja płaskorzeźby i malowideł z okresu gotyku przedstawia unikalne z punktu widzenia słowackiego i europejskiego dzieła sztuki.Atmosferę ekspozycji pełnej przeszłości podkreśla specjalna muzyka autorstwa bańskobystrzyckich kompozytorów. Wykorzystano przy tym także prezentacje audiowizualne i techniki komputerowe.
Ekspozycja w pałacu Tihanyi:
Ekspozycja "Przyroda Środkowej Słowacji" oferuje całościowy obraz warunków przyrodniczych środkowej Słowacji za pośrednictwem 2400 wystawionych eksponatów. Podzielono ją na 8 części, prezentujących cały ten region. Każda z nich przedstawia typowe zjawiska systemów przyrodniczych z ukazaniem ich wzajemnych powiązań ekologicznych. Problematykę uzupełniają informacje na temat ochrony przyrody i środowiska naturalnego. Zwiedzanie ekspozycji oferuje także możliwość zapoznania się z budową geologiczną, fauną i florą regionu środkowej Słowacji, poszerza wiadomości i wiedzę z zakresu ekologii i ochrony środowiska naturalnego. Poza tym wystawa daje możliwość uczenia się i rozpoznawania zwykłych czy też mniej typowych minerałów, kamieni, roślin i zwierząt. W jednej z sal ekspozycji została zainstalowana prezentacja akustyczna z dźwiękami i odgłosami zwierząt, którą zwiedzający mogą dowolnie zmieniać według własnego życzenia za pośrednictwem specjalnego panelu sterowania. Ekspozycja jest doskonałym uzupełnieniem zajęć szkolnych - w szczególności poszerza wiedzę z zakresu przyrodoznawstwa, geografii i biologii - szkół podstawowych, średnich, jak również szkół specjalizowanych i z wybranych przedmiotów szkół wyższych.
Źródło: Kultúrno informačné stredisko Banská Bystrica, Stredoslovenské múzeum Banská Bystrica
